Op deze pagina vindt u de agenda voor het komende seizoen. Naast de lezingen die we organiseren, zullen hier ook gezamenlijke waarneem activiteiten en de excursie vermeld worden.
Ieder seizoen organiseren we 6 lezingen, die gegeven worden in de collegezaal van Museum & Sterrenwacht Sonnenborgh:
Zonnenburg 2, 3512 NL, Utrecht
Daarnaast streven wij ernaar jaarlijks 2 lezingen te organiseren in samenwerking met het Natuurkundig Gezelschap in Utrecht. Deze lezingen worden gehouden in het Marinus Ruppertgebouw (voorheen Transitorium 1) op het Utrecht Science Park (voorheen de Uithof):
Leuvenlaan 21, 3584 CE Utrecht.
De lezingen beginnen steeds om 20:00 uur; de zaal is open vanaf 19:45 uur.
Rond 21:00 uur is er een pauze van ongeveer een kwartier; de lezingen duren tot circa 22:00 uur.
De lezing in maart is doorgaans kort: na de pauze wordt dan de jaarvergadering gehouden.
Niet-leden, die een lezing bij willen wonen, kunnen een verzoek naar de secretaris sturen (secretaris[at]kringminnaert.nl).
De hieronder gebruikte afbeeldingen zijn ontleend aan andere websites: ze bevatten elk een link naar de betreffende website, indien relevant.
Lezingen- en activiteitenprogramma 2024-2025
1 oktober 2024 – Gideon Koekoek:
Einstein Telescoop: zien wat nog nooit gezien is.
Lezing met het Natuurkundig Gezelschap
Sinds de eerste meting van zwaartekrachtsgolven in 2015, is er een revolutie gaande in de natuurkunde, sterrenkunde en kosmologie. Met zwaartekrachtsgolven kunnen we signalen opvangen van zwarte gaten, donkere energie en donkere materie, en de eigenschappen van neutronensterren meten die met reguliere signalen onmogelijk zijn. In deze lezing leg ik het principe van zwaartekrachtsgolven uit, hoe die gemeten worden en wat we ervan geleerd hebben sinds die eerste meting in 2015. En hoe we, met de bouw van de Einstein Telescoop, hard op weg zijn deze signalen een miljoen keer vaker te meten.
Gideon Koekoek is associate professor natuurkunde in de onderzoeksafdeling Gravitational Waves and Fundamental Physics van Maastricht University. Hij verdeelt zijn tijd gelijkelijk tussen onderzoek in algemene relativiteitstheorie, onderwijs, en politieke, educatieve, en publieksoutreach van fysica en zwaartekrachtsgolven in het bijzonder. Hieronder vallen regionale, nationale, internationale onderzoeks- en onderwijsprojecten.
22 oktober 2024 – Rob van Gent:
Het Antikythera Mechaniek
In het voorjaar van 1900 vonden Griekse sponsduikers nabij de kust van het Griekse eilandje Antikythera een Romeins scheepswrak dat uit ca. 80 v.Chr. dateert. Tussen de diverse naar boven gebrachte voorwerpen bevonden zich ook fragmenten van een koperen mechanisch instrument waarvan de functie voor lange tijd onduidelijk was. Pas in de laatste decennia is duidelijk geworden dat het een ingenieus mechanisch planetarium betreft waarmee de schijnbare posities van de zon, de maan en vermoedelijk ook de planeten voorspeld kunnen worden. In deze lezing zullen de herkomst en de functie van dit bijzonder mechaniek uitgebreid aan de orde komen.
Dr. Rob van Gent is emeritus senior onderzoeker in de geschiedenis van de wis- en sterrenkunde, aan het Mathematisch Instituut, Universiteit Utrecht
Meer informatie:
https://webspace.science.uu.nl/~gent0113/
18 maart 2025 – Jan Wim Buisman:
De geschiedenis van het onweer in een notendop
Korte lezing met na de pauze de jaarvergadering
Onweer heeft altijd tot de verbeelding gesproken. In deze lezing wordt ingegaan op de denkbeelden omtrent de oorzaak, de werking, de gevolgen en de betekenis van dit natuurverschijnsel. Van oudsher werden donder en bliksem gezien als Gods strafwerktuigen. De uitvinding van de bliksemafleider door Benjamin Franklin in 1752 bracht hierin echter verandering. Welke gevolgen hadden deze uitvinding en invoering van de bliksemafleider voor de perceptie van het onweer in wetenschappelijk, religieus en artistiek opzicht?
Godsbeeld, mensbeeld en natuurbeeld veranderden. Bij verlichte mensen trad een verschuiving op van een religie van vrees naar een religie van vreugde.
Jan Wim Buisman (1954) studeerde geschiedenis in Leiden en Parijs en schreef tal van publicaties over de geschiedenis van de religieuze mentaliteit en over het natuurgevoel in Nederland in de periode 1750-1830. In 2019 publiceerde hij bij uitgeverij Vantilt in Nijmegen Onweer. Een kleine cultuurgeschiedenis 1752-1830. Hiervan verscheen onlangs bij Leiden University Press een geactualiseerde Engelse vertaling onder de titel Lightning in the age of Benjamin Franklin. Van 2007-2020 was Buisman als universitair docent geschiedenis van het christendom verbonden aan de opleiding godsdienstwetenschappen (LUCSoR) van de Universiteit Leiden. Momenteel is hij gastmedewerker aldaar.
15 april 2025 – Peter Jonker:
Zwarte gaten: klein, middel en groot
Zeer zware sterren leven “slechts” enkele tientallen miljoenen jaren
(terwijl een ster als de zon ongeveer 10 miljard jaar leeft). Aan het
eind van het bestaan van een zware ster vindt een supernova explosie
plaats, waarna soms een zwart gat overblijft. Ook kennen we superzware
zwarte gaten. Al deze zwarte gaten zijn uitstekende objecten om
extreme fysische omstandigheden te bestuderen. Het feit dat de enorme
massa van een zwart gat samengeperst zit in een klein gebied zorgt
bijvoorbeeld voor een veel sterkere kromming van ruimte-tijd dan op
aarde in laboratoria nagebootst kan worden. Zien we daar effecten van?
Zijn er ook middel-zware zwarte gaten? Er wordt naarstig naar gezocht,
maar is er bewijs? Hoe ontstaan de super-zware zwarte gaten? Hoe
helpen de waarnemingen van zwaartekrachtgolven bij het beantwoorden
van vragen rond zwarte gaten? Deze zaken komen onder andere aan de
orde in de lezing.
Peter Jonker is een Nederlandse sterrenkundige die onderzoek doet naar zwarte gaten. Hij is hoogleraar observationele hoge-energieastrofysica aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Jonker onderzoekt zwarte gaten en zogeheten transients: dat zijn neutronensterren of andere zware, kleine sterrenkundige objecten die opeens zichtbaar worden en maar even zichtbaar blijven. Jonker zoekt onder andere naar middelzware zwarte gaten. In 2016 ontdekte hij in een team wetenschappers dat ASASSN-15lh een roterend superzwaar zwart gat is dat langzaam een ster uiteenscheurt.
Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/Peter_Jonker